Η ιστορία των καζίνο στη Σοβιετική Ένωση δεν αφορά τα έντονα φωτεινά πινακίδια και την ελευθερία στοιχημάτων, αλλά τον αυστηρό έλεγχο, την κομματική γραμμή και τις παράδοξες της εποχής. Τα τυχερά παιχνίδια συνδύαζαν τον πραγματικό ενδιαφέρον των ανθρώπων για τον κίνδυνο και τον επίσημο αγώνα του κράτους ενάντια στα “αστικά απομεινάρια”.
Ιστορία των καζίνο στη Σοβιετική Ένωση: Η δεκαετία του 1920 και οι πρώτες απαγορεύσεις
Η ιστορία των τυχερών παιχνιδιών ξεκίνησε με την απόλυτη απόρριψη από τη νέα εξουσία οποιασδήποτε μορφής τυχερού παιχνιδιού. Ήδη στη δεκαετία του 1920 τα κομματικά έγγραφα κατέγραφαν το σύνθημα “καζίνο – σύμβολο του καπιταλισμού”. Τα πρώτα καζίνο στη Σοβιετική Ένωση έκλειναν ένα ένα, ενώ το τέλος της δεκαετίας είχε θέσει τον τυχερό παιχνίδι υπό άμεση απαγόρευση.
Η νομοθεσία εκείνης της περιόδου ερμήνευε τα τυχερά παιχνίδια ως υπονόμευση της ηθικής και της πειθαρχίας. Η ρουλέτα, τα τραπουλόχαρτα και το πόκερ έγιναν σύμβολα του “ανασοβιετικού” πολιτισμού. Ωστόσο, η επιθυμία για κέρδος δεν εξαφανίστηκε πουθενά. Υπόγειοι κατράνοι λειτουργούσαν στη Μόσχα και τη Λενινγκράδα, δημιουργώντας μια παράλληλη οικονομία του κινδύνου.
Επίσημη εναλλακτική λύση: λαχεία και “Σπορτλότο”
Όταν η απαγόρευση των τυχερών παιχνιδιών στη Σοβιετική Ένωση έγινε η νέα κανονικότητα, το κράτος πρότεινε μια εναλλακτική λύση – τα λαχεία. Τη δεκαετία του 1930 ξεκίνησαν μαζικές κληρώσεις, συνδεόμενες με εορτές και οικοδομικές εκστρατείες. Οι άνθρωποι αγόραζαν εισιτήρια όχι μόνο για το κέρδος, αλλά και “για το όνομα του σοσιαλιστικού μέλλοντος”.
Ένα ιδιαίτερο ρόλο διαδραμάτιζε το “Σπορτλότο”, που ξεκίνησε το 1970. Αυτό το σύστημα επέτρεπε στον παίκτη να κάνει στοιχήματα σε αθλητικά αποτελέσματα, με μέρος των κερδών να διοχετεύεται στην ανάπτυξη της φυσικής αγωγής. Το “Σπορτλότο” μετατράπηκε σε κουλτούρα: τη δεκαετία του 1980 τα εισιτήρια πωλούνταν σε κάθε γωνιά, οι τυχεροί αριθμοί έφταναν τα εκατομμύρια αντίτυπα και συζητούνταν σε ουρές και στις κουζίνες.
Μη επίσημες πρακτικές: κατράνοι και απατεώνες
Η ιστορία των καζίνο στη Σοβιετική Ένωση δεν θα ήταν δυνατή χωρίς την αναφορά στα υπόγεια κέντρα. Από τα μέσα της δεκαετίας του 1960 αναζωογονούνταν οι κατράνοι στις μεγάλες πόλεις – παράνομα καταστήματα όπου εργαζόταν κρουπιέ, περιστρεφόταν η ρουλέτα και διεξαγόταν πόκερ. Τα χρήματα άλλαζαν χέρια γρήγορα σε τέτοια μέρη: κάποιοι κέρδιζαν τον μισθό τους για ένα βράδυ, άλλοι έχαναν τα πάντα.
Ο απατεώνας στα υπόγεια παιχνίδια έγινε πραγματικό επάγγελμα. Στους κατράνους της Μόσχας και της Σότσι εργάζονταν “ειδικοί”, που κατείχαν την τεχνική της σήμανσης των χαρτιών και την ψυχολογική πίεση. Το κράτος διοργάνωνε περιοδικές επιδρομές, αλλά ο υπόγειος τυχερός παιχνίδι αναπτυσσόταν, τροφοδοτούμενος από το ενδιαφέρον για τον κίνδυνο και την έλλειψη νόμιμων εναλλακτικών.
Δεκαετία του 1980: Η βιτρίνα των Ολυμπιακών Αγώνων και η πραγματικότητα
Η ιστορία των καζίνο στη Σοβιετική Ένωση τη δεκαετία του 1980 επιδεινώθηκε. Από τη μία πλευρά, οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 1980 απαιτούσαν μια “υποδειγματική” εικόνα της πρωτεύουσας, γι’ αυτό η Μόσχα παρουσίαζε μόνο το “Σπορτλότο” και τις κρατικές λαχειοφόρους. Από την άλλη πλευρά, ακριβώς σε αυτή την περίοδο τα παράνομα παιχνίδια στη Σότσι έφτασαν στο αποκορύφωμά τους. Ο θέρετρο γινόταν αρένα στοιχημάτων, τα τραπούλια συγκεντρώναν υπάλληλους, καλλιτέχνες και σκοτεινούς επιχειρηματίες.
Ταυτόχρονα, η νομοθεσία συνέχιζε να καθορίζει την αυστηρή απαγόρευση. Οποιαδήποτε τυχερή διασκέδαση στη Σοβιετική Ένωση, εκτός από τις λαχειοφόρους, θεωρείτο παράβαση. Αλλά η πραγματικότητα αντικρούε το γράμμα του νόμου: οι άνθρωποι αναζητούσαν τον κίνδυνο, ενώ οι κατράνοι καλύπταν τη ζήτηση.
Τι αντικαθιστούσε τα νόμιμα καζίνο
Ο επίσημος τυχερός παιχνίδι είχε ελάχιστη παρουσία στη Σοβιετική Ένωση. Η νομιμοποίηση των τυχερών παιχνιδιών δεν συζητήθηκε καν. Αλλά υπήρχε μια λίστα φαινομένων που μερικώς αντικαθιστούσαν αυτά τα καταστήματα:
- κρατικές λαχειοφόροι, συμπεριλαμβανομένων του “Σπορτλότο” και του “Ρωσικού λότο” στα τέλη της δεκαετίας του 1980;
- τραπουλόχαρτα στις κουζίνες και στα εστιατόρια – από το πρεφέρα μέχρι το “21”;
- ταξίδια στη Σότσι, όπου τα υπόγεια κέντρα δημιουργούσαν μια ολόκληρη υποκουλτούρα;
- ανταλλαγή αντικειμένων οικιακής αξίας με χρήματα, μετατρέποντας τον κίνδυνο σε “οικονομία έλλειψης”.
Αυτή η λίστα εικονίζει ότι η ιστορία των καζίνο δεν αφορά τόσο τους τοίχους των επίσημων αιθουσών, όσο το παράδοξο: η απαγόρευση γένναγε ενδιαφέρον.
